De Linux XFree86 HOWTO
Eric Steven Raymond
[1]Thyrsus Enterprises
<[2]esr@thyrsus.com>
Ellen Bokhorst
<[3]bokkie@nl.linux.org>
Copyright © 2000 Eric S. Raymond
$Date: 2003/02/08 20:41:49 $
Wijzigingen
Herziening 7.2 2001-09-09 Herzien door: esr
De site van XFree86 heeft de directorystructuur gewijzigd.
Herziening 7.1 2001-08-09 Herzien door: esr
Configuratie is gewijzigd, en is nu veel eenvoudiger.
Herziening 7.0 2000-08-21 Herzien door: esr
Eerste DocBook versie.
In dit document wordt beschreven hoe versie 4.1.0 van de XFree86
versie van het X Window Systeem (X11R6) voor Linux systemen kan worden
verkregen, geïnstalleerd en geconfigureerd. Het is een stap-voor-stap
leidraad voor het configureren van XFree86 op je systeem.
_________________________________________________________________
Inhoudsopgave
[4]Introductie
[5]Hardwarebenodigdheden
[6]XFree86 installeren
[7]XFree86 configureren
[8]XFree86 uitvoeren
[9]Vertalingen
Introductie
Het X Window Systeem is een omvangrijke en krachtige (sommigen zouden
wellicht zeggen een buitensporig groot en overmatig complexe)
grafische omgeving voor UNIX systemen. De oorspronkelijke X Window
Systeemcode werd ontwikkeld bij MIT; commerciële verkopers hebben X
sindsdien tot de industriestandaard voor UNIX platformen verheven.
Praktisch elk UNIX werkstation in de wereld draait een of andere
variant van het X Window systeem.
Een vrij herdistribueerbare port van het MIT X Window Systeem versie
11, release 6 (X11R6) voor 80386/80486/Pentium UNIX systemem is door
een team programmeurs ontwikkeld oorspronkelijk onder leiding van
David Wexelblat <[10]dwex@XFree86.org>. Deze uitgave, bekend als
XFree86, is beschikbaar voor System V/386, 386BSD, en andere x86 UNIX
implementaties, waaronder Linux. Hierin zijn alle benodigde binaire
bestanden, supportbestanden, library's en tools opgenomen.
Volledige informatie over XFree86 is beschikbaar op de website van
XFree86 [11]http://www.XFree86.org.
In dit document geven we een stap-voor-stap beschrijving van hoe
XFree86 voor Linux kan worden geïnstalleerd en geconfigureerd, maar je
zal zelf nog wat details in moeten vullen door de documentatie te
lezen die is uitgegeven door XFree86 zelf. (Deze documentatie wordt
hieronder besproken.) Het gebruik en de aanpassing van het X Window
Systeem valt echter ver buiten de strekking van dit document---voor
dit doel zou je aan één van de vele goede boeken over het gebruik van
het X Window Systeem moeten zien te komen.
_________________________________________________________________
Andere informatiebronnen
Er zijn verscheidene bronnen met basisinformatie over het systeem,
mocht je nog nooit eerder van Linux hebben gehoord. De beste plaats om
hiernaar te zoeken is op de [12]homepage van het Linux Documentation
Project . Daar tref je ook de laatste, bijgewerkte versie van dit
document aan, als
[13]http://metalab.unc.edu/LDP/HOWTO/XFree86-HOWTO.html.
_________________________________________________________________
Nieuwe versies van dit document
Nieuwe versies van de Linux XFree86 HOWTO zullen periodiek worden
gepost naar [14]comp.os.linux.help en [15]comp.os.linux.announce en
[16]news.answers. Ze zullen ook worden geupload naar diverse Linux WWW
en FTP-sites, waaronder de LDP homepage.
De laatste versie hiervan kun je altijd bekijken op het World Wide Web
via de URL [17]http://www.linuxdoc.org/HOWTO//XFree86-HOWTO.html.
Dit document werd oorspronkelijk geschreven door Matt Welsh Bedankt,
Matt!
_________________________________________________________________
Feedback en correcties
Mail gerust naar Eric S. Raymond via <[18]esr@thyrsus.com>, als je
vragen of opmerkingen hebt aangaande dit document. Ik verwelkom alle
suggesties en kritiek. Laat het me alsjeblieft weten als je een fout
in dit document aantreft, zodat ik het in de volgende versie kan
corrigeren. Bedankt.
Mail me alsjeblieft geen vragen over hoe je videokaart en monitor
onder X werkend te krijgen. Deze HOWTO is bedoeld als een snelle,
moeiteloze leidraad voor een normale installatie met behulp van de
nieuwe interactieve configurator. Blader door de [19]XFree86 Video
Timings HOWTO als je problemen ondervindt. (Dit is de up-to-date HTML
versie van het XFree86's `Videomodes.doc' bestand.) Dat document
vertelt alles wat ik weet over het oplossen van problemen tijdens de
configuratie. Als het je niet kan helpen, kan ik dat ook niet.
_________________________________________________________________
Hardwarebenodigdheden
Een bijgewerkte lijst met ondersteunde kaarten en typen chipsets is te
vinden op [20]de 4.1.0 status pagina.
De documentatie die bij je video-adapter is opgenomen zou aan moeten
geven welke chipset is gebruikt. Als je overweegt een nieuwe
videokaart aan te schaffen of een nieuwe computer met een nieuwe
videokaart gaat kopen, vraag de verkoper dan wat het model, het merk
en de chipset van de videokaart is. Mogelijk is het nodig dat de
verkoper de technische ondersteuning namens jou moet bellen;
gewoonlijk zijn verkopers hier wel toe bereid. Veel verkopers van
PC-hardware zullen aangeven dat de videokaart een "standaard
SVGA-kaart" is, die op je systeem zou moeten werken. Leg dan uit, dat
de software (waarmee Linux en XFree86! wordt bedoeld), niet alle
videochipsets ondersteunt, en dat je gedetailleerde informatie nodig
hebt.
Je kunt de chipset van je videokaart ook vaststellen door het
opstarten van het programma SuperProbe dat is opgenomen in de XFree86
distributie. Dit wordt hieronder in meer detail behandeld.
Ondersteunde videokaarten werken met alle bustypen, inclusief ISA en
VLB en PCI.
Een probleem waarmee ontwikkelaars van XFree86 worden geconfronteerd,
is dat een aantal fabrikanten van een aantal videokaarten
niet-standaard mechanismen gebruiken voor het vaststellen van de
klokfrequenties die worden gebruikt om de kaart aan te sturen. Een
aantal van deze fabrikanten geven ook geen specificaties uit, waarin
wordt beschreven hoe de kaart kan worden geprogrammeerd, of ze
verlangen van ontwikkelaars dat ze tekenen voor het niet verhullen van
de verkregen informatie. Dit zou duidelijk de vrije distributie van de
XFree86 software beperkingen opleggen, iets waartoe het XFree86
ontwikkelaarsteam niet bereid is. Lange tijd was dit met bepaalde
videokaarten die door Diamond werden gefabriceerd een probleem, maar
sinds release 3.1 van XFree86, is Diamond samen gaan werken met het
ontwikkelaarsteam om vrije drivers voor deze kaarten uit te geven.
De aanbevolen setup voor XFree86 onder Linux is een 486'r of beter met
ten minste 8 meg RAM, en een videokaart met een chipset uit
bovengenoemde lijst. Voor optimale performance raden we aan gebruik te
maken van een accelerated kaart, zoals een kaart met S3-chipset. Je
zult de documentatie voor XFree86 er op na moeten slaan of je
specifieke kaart wordt ondersteund voordat je de sprong gaat wagen en
dure hardware aan gaat schaffen.
Even terzijde, het Linux systeem van Matt Welsh zelf was een
486DX2-66, met 20 megabyte RAM, voorzien van een VLB S3-864 chipset
kaart met 2 megabyte DRAM. Hij voerde X-benchmarks op deze machine
uit, net als op Sun Sparc IPX werkstations. Het Linux systeem was
globaal 7 maal sneller dan de Sparc IPX (voor de nieuwsgierigen,
XFree86-3.1 met deze videokaart onder Linux, draait in de buurt van
171,000 xstones; de Sparc IPX in de buurt van 24,000). Gewoonlijk zal
XFree86 op een Linux systeem met een accelerated SVGA kaart je een
betere performance leveren dan die op commerciële UNIX-werkstations
(die gewoonlijk eenvoudige framebuffers voor grafische afbeeldingen
gebruiken).
Je hebt op je machine minstens 4 meg fysiek RAM nodig, en 16 meg
virtueel RAM (bijvoorbeeld 8 meg fysiek RAM en 8 meg swap). Denk eraan
dat hoe meer fysiek RAM je hebt, des te minder het systeem van en naar
disk zal swappen wanneer er weinig geheugen over is. Omdat het swappen
als zodanig langzaam is (disks zijn erg traag in vergelijking met
geheugen), is 8 meg RAM of meer nodig om XFree86 comfortabel te kunnen
draaien. 16 is beter. Een systeem met 4 meg fysiek RAM zou wel eens
heel veel langzamer (tot wel 10 keer) kunnen draaien dan een systeem
met 8 meg of meer.
_________________________________________________________________
XFree86 installeren
Naar alle waarschijnlijkheid ben je aan XFree86 gekomen als onderdeel
van een Linux distributie, in welk geval het apart downloaden van de
software niet nodig is. Of wellicht lukt het je aan de RPM binaire
packages gebouwd voor je machine te komen, in welk geval je die gewoon
met behulp van rpm(1) kunt installeren. In beide gevallen kun je de
rest van deze sectie overslaan.
De Linux binaire distributies van XFree86 zijn op een aantal FTP-sites
te vinden. Op de XFree86 site is dat [21]hier. Je gaat naar de
Linux-axp-glibc21, Linux-ix86-glibc20, of Linux-ix86-glibc21
subdirectory's, afhankelijk van je type processor. (axp=alpha,
ix86=Intel 80x86) en Gnu C library versie.
Download en start als eerste het shellscript `Xinstall.sh' voor je ook
maar iets anders doet. Deze geeft aan wat je nodig hebt of wat je moet
doen voordat je met de installatie verder gaat. Complete instructies
voor het installeren van de XFree86 binaire distributie zijn te vinden
op [22]http://www.xfree86.org/4.1.0/Install2.html.
In de binary directory zouden release notes voor de huidige versie in
RELNOTES moeten staan. Raadpleeg die voor details betreffende de
installatie.
Het enige dat nodig is voor de installatie van XFree86 is zien dat je
aan de hierboven genoemde bestanden komt, dat je een directory met de
naam /usr/X11R6 (als root) aanmaakt, en de bestanden vanuit /usr/X11R6
uitpakt met een opdracht als:
gzip -dc Xbin.tgz | tar xfB -
Denk eraan dat deze tar bestanden relatief aan /usr/X11R6 zijn
ingepakt, dus het is van belang dat je de bestanden daarin uitpakt.
Je moet ervoor zorgen dat /usr/X11R6/bin in de omgevingsvariabele PATH
is opgenomen. Dit kan worden bewerkstelligd door het wijzigen van het
standaardsysteembestand /etc/profile of /etc/csh.login (gebaseerd op
de shell die jij of andere gebruikers op je systeem gebruiken). Of je
kunt eenvoudigweg de directory aan je persoonlijke pad toevoegen door
het aanpassen van het bestand .bashrc of .cshrc, gebaseerd op je
shell.
Je moet er ook voor zorgen dat /usr/X11R6/lib is te lokaliseren door
ld.so, de runtime linker. Hiervoor voeg je de regel:
/usr/X11R6/lib
toe aan het bestand /etc/ld.so.conf, en start je /sbin/ldconfig op,
als root.
_________________________________________________________________
XFree86 configureren
Normale configuratie
Het juist configureren van XFree86 voor gebruik van je muis,
toetsenbord, monitor en videokaart was voorheen iets dat behoorde tot
de zwarte magie, omdat je met de hand een complex configuratiebestand
aan moest passen. Dit is niet meer zo; recente releases hebben ervoor
gezorgd dat het proces vrij eenvoudig werd. Het is aanmerkelijk
vereenvoudigd doordat er niet langer aparte servers voor de
verschillende soorten kaarten nodig zijn, maar in plaats daarvan
slechts modules die door een algemene server worden geladen. Het enige
dat je hoeft te doen is het setupprogramma XF86Setup op te starten om
het te configureren.
Als je X activeert bij het installeren van een Linux distributie, zal
het distributie installatiescript een paar vragen stellen die nodig
zijn voor het configureren van X. In andere gevallen hoef je alleen de
opdracht XFree86 -configure maar op te geven.
Beide methoden rekenen op het feit dat alle nieuwe PC hardware met
monitoren worden geleverd die X kunnen vertellen wat hun mogelijkheden
zijn. Wanneer in deze modus aangeroepen, ondervraagt X de hardware en
polst het ook op de aanwezigheid van een muis en toetsenbord. Het
schrijft dan een configuratiebestand weg welke bij het later uitvoeren
van X wordt gebruikt.
Iets om in de gaten te houden is, dat, als je zoals de meeste mensen
een gewone pc gebruikt, je toetsenbord een, zoals XF86Setup noemt,
`Generic 102-key PC (intl) is, in plaats van de standaard `Generic
101-key PC'. Als je kiest voor de standaard (101) dan kan het zijn dat
het blok geheel rechts op je toetsenbord (numerieke toetsenbord en
dergelijke) het straks niet meer doen.
_________________________________________________________________
XFree86 uitvoeren
Met een geconfigureerd XF86Config bestand, ben je er klaar voor de
X-server op te starten en uit te gaan proberen. Zorg er als eerste
voor dat /usr/X11R6/bin in je pad voorkomt.
De opdracht om XFree86 op te starten is:
startx
Dit is een front-end naar xinit (voor het geval je onder andere
UNIX-systemen gewend was aan het gebruik van xinit).
Deze opdracht zal de X-server opstarten en de opdrachten gevonden in
het bestand .xinitrc in je home-directory uitvoeren. .xinitrc is
gewoon een shellscript met uit te voeren X-clients. Als dit bestand
niet voorkomt, zal de systeemstandaard
/usr/X11R6/lib/X11/xinit/xinitrc worden gebruikt.
Een standaard .xinitrc bestand ziet er ongeveer zo uit:
#!/bin/sh
xterm -fn 7x13bold -geometry 80x32+10+50 &
xterm -fn 9x15bold -geometry 80x34+30-10 &
oclock -geometry 70x70-7+7 &
xsetroot -solid midnightblue &
exec fvwm2
Dit script zal twee xterm clients opstarten, een oclock, en de kleur
van het rootvenster (de achtergrond) op midnightblue instellen. Het
zal vervolgens fvwm2, de windowmanager opstarten. fvwm2 wordt
uitgevoerd met de exec opdracht van de shell; dit zorgt ervoor dat het
xinit proces wordt vervangen door fvwm2. Als het fvwm2 proces wordt
verlaten, zal de X-server stoppen. Je kunt de uitvoering van fvwm2
beëindigen door gebruik te maken van de root menu's: druk muisknop 1
in op de desktopachtergrond ---hierdoor zal een popupmenu verschijnen
die je de mogelijkheid geeft om uit Fvwm2 (---Exit Fvwm2---) te gaan.
Zorg dat de laatste opdracht .xinitrc wordt gestart met exec, en dat
het niet in de achtergrond wordt geplaatst (geen ampersand aan het
einde van de regel). Anders zal de X-server worden afgesloten zodra
het de clients in het bestand .xinitrc heeft gestart.
Als alternatief kun je uit X gaan door de combinatie
ctrl-alt-backspace in te drukken. Hiermee zal de X-server direct
worden afgesloten, en het windowsysteem worden verlaten.
Het bovenstaande is een heel erg simpele desktopconfiguratie. Veel
prachtige programma's en configuratie zijn beschikbaar met een beetje
werk aan het bestand .xinitrc.
Als de X-Window Systeemomgeving nieuw voor je is, raden we je ten
zeerste aan om een boek door te nemen zoals The Joy of X: An Overview
of the X Window System van Niall Mansfield (Addison-Wesley 1993, ISBN
0201-565129). Het gebruiken en configureren van X gaat te ver om hier
te bespreken. Zie hiervoor om te beginnen de manpages van xterm,
oclock, en fvwm2.
_________________________________________________________________
Vertalingen
* [23]Italiaans
* [24]Sloveens
* [25]Kroatisch
* [26]Nederlands
* [27]Hongaars
References
1. http://www.tuxedo.org/~esr/
2. mailto:esr@thyrsus.com
3. mailto:bokkie@nl.linux.org
4. file://localhost/tmp/XFree86-HOWTO-NL/XFree86-HOWTO-NL.html#AEN44
5. file://localhost/tmp/XFree86-HOWTO-NL/XFree86-HOWTO-NL.html#AEN74
6. file://localhost/tmp/XFree86-HOWTO-NL/XFree86-HOWTO-NL.html#AEN87
7. file://localhost/tmp/XFree86-HOWTO-NL/XFree86-HOWTO-NL.html#AEN117
8. file://localhost/tmp/XFree86-HOWTO-NL/XFree86-HOWTO-NL.html#AEN127
9. file://localhost/tmp/XFree86-HOWTO-NL/XFree86-HOWTO-NL.html#AEN170
10. mailto:dwex@XFree86.org
11. http://www.XFree86.org/
12. http://metalab.unc.edu/LDP
13. http://metalab.unc.edu/LDP/HOWTO/XFree86-HOWTO.html
14. news:comp.os.linux.help
15. news:comp.os.linux.announce
16. news:news.answers
17. http://www.linuxdoc.org/HOWTO//XFree86-HOWTO.html
18. mailto:esr@thyrsus.com
19. http://www.linuxdoc.org/HOWTO//XFree86-Video-Timings-HOWTO.html
20. http://www.xfree86.org/4.1.0/Status.html
21. ftp://ftp.xfree86.org/pub/XFree86/4.1.0/binaries/
22. http://www.xfree86.org/4.1.0/Install2.html
23. http://www.pluto.linux.it/ildp/HOWTO/XFree86-HOWTO.html
24. http://www.lugos.si/delo/slo/HOWTO-sl/XFree86-HOWTO-sl.html
25. http://meta.mioc.hr/XFree86-KAKO.html
26. http://www.nl.linux.org/doc/HOWTO/
27. http://www.ppk.ini.hu/texts/XFree86-HOGYAN/XFree86-HOGYAN.html
